Kościół parafialny ? Bazylika Kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy

Na miejscu obecnej Kolegiaty w połowie XII wieku istniał kościół romański p.w. Panny Marii. Był siedzibą kapituły kolegiackiej, podległej prepozytowi kanoników wspólnie uposażonych. Kościół romański z kryptą, był ufundowany prawdopodobnie przez Henryka Sandomierskiego. Właśnie dlatego, na gipsowej posadzce krypty, zostały wyryte postaci jego wraz z żoną i synem, w postawie orantów (modlących się) otoczonych motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Obecnie tzw. Płyta Orantów, znajduje się w muzealnej części podziemi Bazyliki i należy do najcenniejszych zabytków tego miejsca.
Kolejna budowla w miejscy kolegiaty to czteroprzęsłowa Bazylika Trójcy Świętej zbudowana w XIII wieku z ciosów kamiennych z rozbiórki pierwotnego kościoła. Nawa na planie prostokąta, z prezbiterium i dwoma kaplicami po bokach. W tym kościele już z pewnością znajdowała się płaskorzeźba Madonny z Dzieciątkiem nazwanej później Madonną Łokietkową. W 1305 roku biskup Jan Muskata, dostawił do prezbiterium, od strony południowej, wieżę mieszkalną oszkarpowaną.
Kolegiata Narodzenia NMP. w Wiślicy powstała na miejscu dwu poprzednich kościołów, z fundacji króla Kazimierza Wielkiego w ramach akcji pokutnej, związanej ze śmiercią ks. Marcina Baryczki, zamordowanego na polecenie, albo za wiedzą króla. (?!) Niebezpieczeństwo ekskomuniki, nałożonej przez papieża Klemensa VI skłoniło króla do podjęcia szeregu czynów pokutnych. Między innymi do budowy kościołów w Kargowie, Wiślicy, Sandomierzu, Stopnicy, Szydłowie i Zagości. Najpierw wzniesiono prezbiterium (początek budowy 1348 rok), na planie węższym od nawy, czteroprzęsłowe, zamknięte trójbocznie. Kolejno (po rozbiórce drugiego kościoła) zbudowano dwuprzęsłową nawę, której sklepienie wsparto na trzech filarach. W wyniku tej działalności fundacyjnej króla Kazimierza Wielkiego zbudowana została w Wiślicy w latach 1350-1360 istniejąca Kolegiata.  W roku 2004 została ona przez pp. Jana Pawła II podniesiona do godności Bazyliki Mniejszej. Za czasów Władysława Jagiełły, kolegiata została ozdobiona malowidłami bizantyjsko-ruskimi, do dziś zachowanymi jedynie w prezbiterium.

Warto wspomnieć, że w roku 1819 Kolegiata została skasowana. Pisze o tym fakcie kapelan Biskupa ks. Franciszek Sonik. Opisując wizytację Biskupa Augustyna Łosińskiego w Wiślicy w dniu 2 czerwca 1913 roku, przypomina dwie poprzednie wizytacje: pierwszą z roku 1812 oraz drugą z roku 1886. Oto fragment kroniki Kapituły Wiślickiej: "(...) Niestety! czasy się zmieniły. 17 kwietnia 1819 roku na mocy specjalnej delegacyi papieskiej przez Prymasa Warszawskiego ks. Franciszka Malczewskiego zostało skasowanych wiele klasztorów i kolegiat. Między niemi i kolegiata Wiślicka. Z dawnej wielkości Kolegiaty pozostały tylko wspomnienia i wspaniała świątynia (...)" Trzeba było czekać 105 lat, aby po odbudowie ze zniszczeń wojennych z 1915 roku i dzięki staraniom bp. Augustyna Łosińskiego, pp. Pius Xi dnia 10 kwietnia 1924 roku przywrócił kościołowi w Wiślicy, zaszczytny tytuł Kolegiaty.

W wieku XV dobudowano obecnie istniejącą zakrystię i skarbiec. Kościół był odnawiany po najeździe szwedzkim w drugiej połowie wieku XVII oraz w wieku XVIII i w roku 1824. Podczas pierwszej wojny światowej (1915 r.) został poważnie uszkodzony w czasie bombardowania Wiślicy przez artylerię austriacką. Zawaliły się wtedy sklepienia kościoła z wyjątkiem jednego przęsła w prezbiterium.

W latach 1919 ? 1926 kościół został odbudowany na podstawie projektu inżyniera Adolfa Szyszko ? Bohusza. Kolegiata odbudowana ze zniszczeń wojennych, została na nowo poświęcona 7 września 1924 roku przez prepozyta kapituły Wiślickiej ks. prałata Konstantego Aksamitowskiego.

Kościół parafialny w Wiślicy jest świątynią zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną i murowaną z ciosu.
Prostokątny korpus kościoła podzielony na dwie nawy nakryty jest sklepieniem krzyżowo - żebrowym opartym na trzech smukłych filarach.
Sklepienie krzyżowo ? żebrowe posiada schemat trójdzielny, w dwóch przęsłach środkowych gwiaździsty. Prezbiterium Kościoła jest węższe i niższe od korpusu. Nakrywa je sklepienie czteroprzęsłowe, krzyżowo ? żebrowe. Prezbiterium jest wielobocznie zamknięte. Wsporniki sklepień są profilowane, jeden z nich umieszczony na zachodniej ścianie nawy ma kształt rzeźbionej maski z roślinnymi splotami. Sklepienia całego kościoła posiadają rzeźbione zworniki pochodzące z lat 1370-80.

Pojawił się nowy przewodnik po zabytkach Kolegiaty Wiślickiej i Domu Długosza, który można nabyć zwiedzając podziemia Domu Długosza.

Wiele informacji na temat Kolegiaty można znaleźć na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa.

Bazylika kolegiacka jest otwarta dla pielgrzymów i zwiedzających codziennie. W okresie letnim od 7.00 do 18.30. w okresie zimowym od 7.00 do 16.30. Zapraszamy.

http://www.nid.pl/pl/Regiony/Swietokrzyskie/Zabytki_w_regionie/#Kolegiata_w_Wi_licy

Informacja na temat Bazyliki Wiślickiej w języku francuskim, można znaleźć wchodząc na linku podany poniżej. Tłumaczenie przygotował Adrien Feyoz.

"Une information en francais concernant la Basilique de Wislica est disponible ici :"

https://fr.wikipedia.org/wiki/Coll%C3%A9giale_de_la_Nativit%C3%A9_de_Notre-Dame_de_Wi%C5%9Blica